‘Ik raak in de problemen als ik stilval, als ik alleen ben met mijn gedachten.’
Mathias Vergels en Manu Huylebroeck doorbreken taboe rond psychische kwetsbaarheid met muziektheatertournee
Vanaf september trekken zanger en acteur Mathias Vergels – onder andere bekend van de VRT-serie ‘Thuis’ – en zijn ‘compagnon de route’ Manu Huylebroeck rond met de muziektheatervoorstelling ‘Het komt voor in de beste families’, geïnspireerd door ons gelijknamig boek. Hun tournee maakt deel uit van de Te Gek!?-jaarcampagne van 2023: de eerste Open Geestdagen in Vlaanderen. We treffen beide na afloop van de persvoorstelling waar ze ons alvast een voorsmaakje gaven met een indrukwekkende cover van Noordkaap. Mathias kampt zelf met een psychische kwetsbaarheid, en wil nu open praten over zijn ervaringen.
Mathias: ‘Ik merk dat het nog steeds heel moeilijk is om over dit thema te praten. Vooral tijdens mijn adolescentie had ik nood aan meer open communicatie met familie en vrienden. En nu ik met dit project bezig ben, ondervind ik dat het net de mensen zijn die ik het liefste zie met wie dit gesprek niet lukt. Ik hoop dus te kunnen helpen bij het doorbreken van het taboe dat rond psychiatrische aandoeningen hangt.’
‘We willen ook hoop geven,’ vult Manu aan. ‘Het doel van de voorstelling is om op een laagdrempelige manier te tonen dat er licht is aan het einde van de tunnel.’
DE STEMPEL VAN EEN DIAGNOSE
Toen Mathias veertien was, lieten zijn ouders hem opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Mathias: ‘Er werd toen bipolariteit vastgesteld, na allerlei onderzoeken. Ik had het daar heel moeilijk mee. Het is alsof je een stempel krijgt. Nadien heb ik ook nog heel lang met een verslavingsproblematiek gekampt. De laatste jaren stel ik het vrij goed, maar in het verleden is het soms behoorlijk moeilijk geweest.’
GEBREK AAN COMMUNICATIE
Manu en Mathias kennen elkaar al van tijdens hun jeugd, ze speelden toen samen in een groepje. ‘Wij waren wel op de hoogte van de problematiek van Mathias,’ vertelt Manu, ‘maar daar werd nooit echt over gepraat. We waren kameraden die samen muziek speelden en op café gingen, de diepere vriendschapsband is pas op latere leeftijd ontstaan’.
‘Er was eigenlijk maar één vriend met wie ik toen echt kon praten,’
vult Mathias aan. ‘Zijn vader had dezelfde problematiek, dus hij had er
ervaring mee. Aan de contacten met zijn gezin heb ik heel veel gehad.
Zij waren in mijn omgeving eigenlijk de enigen bij wie het onderwerp
bespreekbaar was. Ik denk dat het voor alle anderen
gewoon erg
moeilijk te vatten was. Zij zagen twee Mathiassen, één die voor hen
normaal was en een andere die psychoses had. Bij mijn moeder merk ik nog
steeds dat ze niet graag praat over mijn donkere kanten.’
VERWACHTINGEN BIJSTELLEN
Zowel Mathias als zijn ouders hadden de verwachting dat tijdens die
eerste opname alles ‘opgelost’ zou worden, dat hij definitief ‘genezen’
zou zijn. Het kostte tijd om te wennen aan het idee dat er wel herstel
mogelijk is maar dat de kwetsbaarheid levenslang aanwezig blijft. Toen
Mathias besliste om geen medicatie meer te gebruiken, stuitte dat eerst
ook op weerstand bij zijn ouders. Zij gingen er immers vanuit dat de
voorgeschreven
pillen al de problemen zouden doen verdwijnen. ‘Eigenlijk begrijp ik
dat ook wel, ik vind het een heel menselijke reactie. Maar de medicatie
vlakt mij heel erg af, en bij mijn werk is het noodzakelijk
om emoties te voelen.’
HET BELANG VAN STRUCTUUR
Structuur is heel belangrijk in zijn herstelproces. Mathias koos dan
ook bewust voor televisiewerk. ‘Voor mij is dat het beste van twee
werelden. Het is niet het meest creatieve werk, maar ik kan er
gedeeltelijk mijn ei in kwijt en het biedt me een gestructureerde
werkweek.’ Zijn creativiteit kan Mathias ook kwijt in de muziek die
hij
maakt, en in theater. Hij heeft dan ook een heel hectisch leven.
Nochtans raadt men mensen met bipolariteit doorgaans aan om hun agenda
niet al te vol te plannen wegens het risico op een manische episode.
‘Maar ik heb net het tegenovergestelde. Ik raak in de problemen als ik
stilval, als ik alleen ben met mijn gedachten.’
De stabiliteit die Mathias nu ervaart, groeide na de geboorte van
zijn zoon. Hij is op een andere manier naar het leven gaan kijken en kan
meer genieten van dagdagelijkse dingen. ‘Ik kan nu bijvoorbeeld heel
gelukkig worden van een mooie boom. Vroeger zou ik daar niet eens naar
gekeken hebben. Mijn werk - schrijven,
muziek maken, performen - ervaar ik ook als therapie. En mijn huidige vriendin is een grote steun. Ze is
heel empathisch, ik kan heel goed met haar praten.’
FAMILIEPERSPECTIEF
De theatervoorstelling wordt een mix van verhalen en akoestische
muziek. Mathias en Manu spelen nummers die verband houden met psychische
problemen, en lezen fragmenten voor uit het boek van Similes en ‘Ik ben
er niet’ van Lize Spit. Mathias is er alvast heel enthousiast over. ‘Ik
vind het perspectief heel interessant. We
bekijken de situatie vanuit de ogen van de families en naasten, niet vanuit de persoon met de psychische kwetsbaarheid.’
Bij Similes weten we dat er een hele grote groep van naasten is, en dat die vaak vergeten worden door de hulpverlening. De persoon met de psychische kwetsbaarheid is zich zelf ook niet altijd volledig bewust van de impact op zijn naaste omgeving.
‘Eigenlijk heb ik nog nooit aan mijn jongere broer gevraagd hoe hij zich voelde bij die situatie,’ bekent Mathias. ‘Het is heel raar, maar als patiënt heb ik me daar zelfs geen vragen bij gesteld. Pas veel later ben ik dat gaan doen. Het moet een impact op hem gehad hebben dat mijn ouders zo veel met mij bezig waren en niet met hem. Na de scheiding van mijn ouders heeft mijn broer ook bij mij gewoond. Ik was toen achttien, hij veertien. Dus ik moest toen voor hem zorgen, en dat was niet altijd evident. Ik voel me soms nog schuldig om de fouten die ik toen gemaakt heb. Maar hij is daar gelukkig goed doorgekomen, en we zijn nog steeds heel close.’ Het enthousiasme van Mathias en Manu werkt alvast aanstekelijk. Wij kijken erg uit naar de voorstelling en zijn blij met de hoopvolle boodschap die ze brengen.
De Open Geesttournee ‘Het komt voor in de beste families’ kadert in de Te Gek!?-jaarcampagne van 2023: de eerste Open Geestdagen in Vlaanderen. De voorstelling toert langs verschillende culturele centra en psychiatrische ziekenhuizen over heel Vlaanderen. Similes voorziet elke voorstelling een nabespreking en infostand.
