Martine Demey schrijft aangrijpend boek over de zelfdoding van haar zoon
Een donderslag bij heldere hemel. Zo herinnert Martine Demey zich die noodlottige dag in 2018. Op vijf september in de vroege ochtend belden twee politieagentes aan met de mededeling dat het levenloze lichaam van haar zoon Thomas aangetroffen was. Hij was uit het leven gestapt.
Thomas had op dat moment al drie jaar last van psychoses, maar familie en vrienden hadden de indruk dat hij aan de beterhand was en Martine zag zijn toekomst weer rooskleurig tegemoet. ‘Wij hebben pas echt beseft hoe zwaar het is om een psychotische gevoeligheid te hebben nadat hij overleden was.’
Na een gesprek met twee scoutsvriendinnen van Thomas, ontstaat bij Martine het idee om het verhaal van haar zoon neer te schrijven. Het resultaat: het beklijvende boek (G)roei-kracht.
Martine: ‘Die scoutsmeisjes wilden een herdenking voor Thomas organiseren. Ze vertelden me dat ze niet konden begrijpen waarom hij uit het leven was gestapt.’
Wanneer Martine hen uitlegt wat een psychose is, blijken de meisjes beter in staat om de zelfdoding te begrijpen en te aanvaarden. Het besef groeit dat diverse familieleden en vrienden van Thomas nog met veel vragen zitten, en Martine begint te schrijven. ‘De eerste intentie was om familie en vrienden meer uitleg te geven over wat er allemaal gebeurd was. Uiteindelijk is het uitgegroeid tot een groter project, en toen stelde zich de vraag of ik het zou publiceren.‘
Cannabispsychose
Thomas was een talentvolle en ambitieuze jongeman toen zijn leven radicaal veranderde na het roken van een joint: de cannabis triggerde een psychose en dat mondde uit in een blijvend probleem. Martine: ‘Thomas was niet verslaafd, maar hij rookte wel af en toe een joint met vrienden. En die laatste joint viel blijkbaar slecht.’
Volgens wetenschappelijk onderzoek zou één procent van de jongeren een verhoogde kwetsbaarheid voor schizofrenie hebben, en voor het doormaken van een psychose wordt dat zelfs op vijftien procent geschat. Wat weinigen weten is dat cannabisgebruik bevorderend kan zijn voor het ontwikkelen van een eerste psychose bij jonge mensen die daar aanleg voor hebben. Martine: ‘Ik denk dan ook dat er veel meer moet worden ingezet op preventie bij jongeren. Thomas heeft me verteld dat hij nooit cannabis gebruikt zou hebben als hij geweten had dat je daar een psychose van kan krijgen.’
Aanvankelijk zijn Thomas en zijn ouders optimistisch over een spoedig en volledig herstel. Vlak na de diagnose worden antipsychotica opgestart en enkele weken later lijkt het probleem al van de baan. Helaas blijkt later dat het om een chronische aandoening gaat, en Thomas belandt in de psychiatrie.
De ervaringen van Martine met de zorgverlening zijn eerder ontgoochelend. ‘Als ouders werden wij volledig buitengesloten. Dat verwijt ik de psychiatrie wel een beetje.’ Ook Thomas zelf blijft op zijn honger zitten. Er wordt vooral ingezet op medicatie, van herstelgerichte therapie is geen sprake, en er is ook geen continuïteit in de behandeling: in de loop van drie jaar tijd heeft Thomas vier verschillende psychiaters. Martine: ‘Thomas was een intelligent persoon, hij wilde echt wel aan de slag gaan met zijn problematiek. Hij wilde nadenken over hoe hij zijn leven verder kon inrichten. Ook bij de medicatie stelde ik me vragen. Was de dosis die hij kreeg niet te hoog? Soms was hij eigenlijk een plant. Voor een jongen met ambities - hij was master in computer science engineering en wilde dus graag als ingenieur aan de slag - is dat een drama.’
Wat de uiteindelijke aanleiding voor zijn zelfdoding was, is een vraag die nooit beantwoord zal worden. Martine: ‘Enerzijds denk ik dat er nog vooruitgang mogelijk was. En ik vind dat Thomas in de psychiatrie niet de hulp gekregen heeft die hij nodig had en waar hij recht op had. Anderzijds heb ik inmiddels verhalen gelezen waaruit blijkt dat psychosegevoeligheid een lijdensweg kan zijn voor de rest van het leven, en niemand wil zijn kind ongelukkig zien’.
Therapeutisch schrijfproces
Tijdens het schrijven van Thomas’ levensverhaal gaat Martine geen enkel taboe uit de weg. Ze vertelt openhartig over de moeilijkheden die een psychotische aandoening met zich meebrengt, en over het complexe rouwproces na een zelfdoding.
Gaandeweg blijkt dat het schrijfproces voor haarzelf ook een therapeutisch effect heeft. ‘Het hielp om alles wat er gebeurd is chronologisch op te schrijven. Het heeft rust gebracht in mijn hoofd. Zijn verhaal is nu geschreven, en het was alsof ik een ganse karrevracht aan rugzakken van mij af kon zetten.’
Uiteindelijk voelde ze de drang om het verhaal ook naar buiten te brengen. Door andere mensen op de hoogte te brengen van de risico’s van cannabis en taboes over psychose en het taboe op zelfdoding te doorbreken, wil ze betekenis geven aan het overlijden van haar zoon. Martine: ‘Ik vind het belangrijk om zelfdoding bespreekbaar te maken onder jongeren. Door te praten over suïcidale gevoelens, wordt de daad soms definitief uitgesteld.’ De impact van het boek heeft intussen al haar verwachtingen overstegen. ‘Mensen die ik totaal niet ken, sturen mij een bericht. Blijkbaar heb ik veel mensen geraakt die nergens naartoe kunnen met hun verhaal.’
Verder leven
Intussen is Martine oma geworden. Haar kleinzoon maakt het leven opnieuw vreugdevoller, maar helemaal hetzelfde zal het nooit meer worden. Het overlijden van Thomas kleurt haar leven anders.
‘Elk trauma laat sporen na, maar elk trauma is ook een baarmoeder waaruit iets nieuws kan groeien. Daarom heet mijn boek (G)roei-kracht. Omdat je door alles wat je meemaakt, uitgroeit tot een sterker mens.’
Het boek (G)roei-kracht (EAN 9789493242142) kan je bestellen via onderstaande knop of in de reguliere boekhandel kopen. De opbrengst gaat naar de Zelfmoordlijn en de vzw Gooikenshoeve.
