Wegwijs in de geestelijke gezondheidszorg
Herstelgericht
Herstelondersteunende zorg wordt steeds meer de centrale focus in de geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen. De klemtoon ligt niet op ‘genezing’, wel op het zoeken naar een manier om de draad van het leven opnieuw op te nemen. Het doel is altijd dat de persoon met de psychische kwetsbaarheid zijn herstel in eigen handen neemt. Dat herstel is een persoonlijk en uniek proces, daarom is zorg op maat noodzakelijk.
Ook als vriend of familielid sta je voor de uitdaging om de psychische kwetsbaarheid van je naaste een plaats te geven in je eigen leven.
Hier lees je meer over herstel voor families. Met informatie, lotgenotencontact en training ondersteunt Similes jou in je hersteltraject.
Rechtstreeks toegankelijke hulp
Stel je je vragen over de psychische gezondheidstoestand van je naaste? Het is niet eenvoudig om je een goed beeld te vormen over wat er aan de hand is. Je vermoedens zijn ook niet altijd makkelijk bespreekbaar met de persoon in kwestie. Je doet er goed aan om je zorgen te delen met je huisarts. Daarnaast kan je, alleen of samen met je kwetsbare familielid, terecht bij diensten als de Centra Geestelijke Gezondheidszorg of de Centra voor Algemeen Welzijnswerk. Van daaruit kan men jou, of je familielid met de psychische klachten doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater of naar andere gespecialiseerde hulp.
De persoon met de psychische kwetsbaarheid staat centraal in het zorgtraject dat eventueel wordt opgestart. Meer en meer krijgen ook de naastbetrokkenen een plek in dit traject. Dat is belangrijk. Ook jij hebt als naastbetrokkene nood aan een antwoord op je vragen.
Hulp na doorverwijzing
Wanneer je psychisch kwetsbare familielid wordt doorverwezen naar gespecialiseerde hulp gaat er ook voor jou een nieuwe wereld open. In Vlaanderen zijn er tal van organisaties en instellingen waar men terechtkan bij psychische problemen.
Zorg op maat
Wie te kampen heeft met psychische problemen, herstelt het best in de thuisomgeving. In een vertrouwde omgeving kan men best sociale contacten behouden. Daarom wordt alleen wanneer dat echt nodig is gekozen voor residentiële zorg in een ziekenhuis of andere instelling. In andere gevallen wordt eerder ingezet op ambulante zorg. De persoon met een psychische kwetsbaarheid gaat dan op afspraak naar de arts of een andere zorgverstrekker. Of er komt thuis een mobiel team langs aan huis.
In alle gevallen is het belangrijk dat de zorg zowel is afgestemd op de noden van wie psychisch kwetsbaar is, als op de draagkracht van diens omgeving. Als naastbetrokkene kan je een belangrijke steunfiguur zijn voor wie het psychisch moeilijk heeft. Maar je zit misschien ook met veel vragen. Spreek hulpverleners hier zeker op aan.
Vind de weg
Wanneer je meer informatie zoekt over het gespecialiseerde aanbod aan geestelijke gezondheidszorg in jouw regio, kan je terecht bij de regionale netwerken die de geestelijke gezondheidszorg organiseren en coördineren. Op de website van Te Gek!? ontdek je het aanbod in jouw regio.
Het vergt best veel energie om je weg te vinden in het aanbod aan geestelijke gezondheidszorg, en om een antwoord te vinden op je vragen. Aarzel niet om hulpverleners hierop te wijzen. Ook jij hebt als naastbetrokkene nood aan goede informatie, advies en steun. Vraag bij een opname bijvoorbeeld waar je je als familielid aan mag verwachten.
Similes wijst de weg
Ook onze infoavonden, gespreksbijeenkomsten en vormingen zijn een bron van informatie en ondersteuning.
Verplichte zorg
De behandeling of opname van je naaste met psychische problemen verloopt meestal op vrijwillige basis. Soms kan het nodig zijn om die te verplichten tot zorg. Er zijn in België twee verplichte vormen van zorg mogelijk: ‘gedwongen opname’ of ‘internering’. Beide maatregelen zijn geen straf maar bedoeld als bescherming.
Gedwongen opname
Wie een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen, kan tot opname in een psychiatrische afdeling worden gedwongen. Het kan enkel wanneer tegelijkertijd voldaan is aan de volgende drie voorwaarden:
- Iemand lijdt aan een psychiatrische aandoening. In de wet wordt
de term ‘geestesziekte’ gehanteerd; - Iemand betekent een gevaar voor zichzelf of voor anderen;
- Er is geen enkel alternatief voorhanden.
Er zijn twee procedures. Bij de gewone procedure dienen naastbetrokkenen, zoals familie of huisarts, op basis van een omstandig medisch verslag een verzoek in bij de jeugd- of vrederechter. De tweede mogelijkheid is een spoedprocedure. Dan is er sprake van hoogdringendheid en komt de politie vaak tussenbeide. De procureur des konings kan dan op basis van een verslag van een arts beslissen tot onmiddellijke opname. De persoon met de psychische kwetsbaarheid verschijnt voor de rechter na een observatieperiode van maximaal tien dagen. De rechter kan de observatieperiode met veertig dagen verlengen.
Wat doet de vrederechter? Hoe lang duurt de opname? Wat zijn de rechten van mijn gezinslid? En waar kan je als naastbetrokkene terecht met je vragen? In de brochure 'Van gedwongen opname tot nazorg' vind je een antwoord op veel vragen.
Internering
Goede ondersteuning in crisissituaties is erg belangrijk voor de kwetsbare persoon en voor diens omgeving. Zo kan ook erger vermeden worden. Indien een persoon met een psychische kwetsbaarheid strafbare feiten pleegt, kan een rechter haar of hem ontoerekeningsvatbaar verklaren. Dan wordt de man of vrouw niet gestraft maar krijgt hij of zij een beschermingsmaatregel opgelegd. De Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) verwijst de persoon die geïnterneerd wordt naar de meest geschikte zorg, gaande van een ambulante behandeling in de maatschappij tot een opname in een hoog beveiligde setting. De keuze wordt onder meer bepaald door de aard van de psychiatrische problematiek, het risicoprofiel en het vereiste veiligheidsniveau.
Internering is een maatregel zonder definitieve einddatum. Op regelmatige tijdstippen evalueert de KBM het al dan niet voortzetten van de interneringsmaatregel alsook de wijze waarop. Wanneer iemand niet meer geplaatst dient te worden (dat kan onmiddellijk het geval zijn) zal de KBM een in vrijheidsstelling op proef uitspreken waarbij verschillende individuele voorwaarden opgelegd kunnen worden omtrent verblijfplaats, het volgen van een therapie, verbod om alcohol of drugs te gebruiken, of verbod op bepaalde plaatsen te komen etc… Hierbij zal de persoon ook worden bijgestaan door een justitie-assistent. Als de psychische kwetsbaarheid voldoende gestabiliseerd is, en het risico op een herhaling van nieuwe feiten gedaald is, kan de KBM beslissen de interneringsmaatregel te beëindigen.
Similes brengt families met vragen en ervaringen over internering bijeen in gespreksgroepen.
Heb je inhoudelijke vragen over internering (vb. de procedures, voorwaarden, hulpverleningsaanbod..)? Neem een kijkje op de website www.netwerkeninternering.be.