Opiniestuk 'Onzichtbare zorg'
Vandaag, op 23 juni, vieren we de stille helden van onze samenleving. Mensen die, dag in dag uit, belangeloos zorgen voor een naaste met een zorgbehoefte. Onze mantelzorgers. Met velen zijn ze. En ze zijn onmisbaar in onze samenleving. Zonder hen zou het personeelstekort in de zorg onmeetbaar zijn, onmogelijk, onbegonnen werk.
Vaak zijn ze stil, vragen ze niet veel, vinden ze hun werk vanzelfsprekend. Maar dat is het allerminst. Het vraagt moed, opoffering en betrokkenheid. En dat mag vandaag extra aandacht krijgen.
Bij Similes vzw ondersteunen we een bepaald soort mantelzorgers. Je kan ze niet makkelijk herkennen. Hun zorg is vaak niet zichtbaar. Je ziet ze geen rolstoel voortduwen, geen wonden verzorgen, geen fysieke klachten verlichten. Je zal iets verder moeten kijken om hun zorg te zien. Maar ze zijn er wel en hun zorg is echt. Onze mantelzorgers zetten zich elke dag in voor een naaste met ernstige psychische problemen.
De situatie van onze mantelzorgers is erg specifiek en hun uitdagingen zijn talrijk. Psychische aandoeningen blijven in onze samenleving vaak onbenoemd. Omdat er een zeker taboe rond heerst, maar ook omdat er te weinig kennis is. Daardoor worden onze mantelzorgers vaak niet erkend.
Mensen die zorgen voor een naaste met een psychische aandoening, voelen zich vaak geen mantelzorger. Ze zorgen vanuit een reflex en
vinden het vanzelfsprekend. Soms is er sprake van ontkenning, door de naaste waarvoor gezorgd wordt, of door de verzorger zelf. Dit maakt dan dat de mantelzorger niet de ondersteuning en erkentelijkheid krijgt die hij nodig heeft. Mantelzorg kies je niet, het overkomt je. Wanneer de naaste de eigen hulpvraag niet wil formuleren, of de eigen zorgnood niet wil aanvaarden of erkennen, kan ook de mantelzorger niet in die hoedanigheid worden erkend. Maar zelfs wanneer er een hulpvraag is, botsen onze mantelzorgers op grenzen. Binnen de geestelijke gezondheidszorg krijgen ze soms niet de nodige handvaten om hun zorgrol naar behoren te kunnen vervullen. Essentiële informatie over de aandoening behoort volgens de artsen en hulpverleners vaak tot het beroepsgeheim en wordt om die reden niet gedeeld. Sommige mantelzorgers kennen zelfs de diagnose niet. Maar hoe kun je voor iemand zorgen wanneer je niet weet aan welke aandoening hij lijdt? Om de zorg op te kunnen nemen, moeten onze mantelzorgers
kennis hebben van het ziekteverloop, het behandeltraject en de mogelijkheden tot herstel. Soms moet je roeien met de riemen die je hebt, maar zonder riemen, staan onze mantelzorgers nergens.
Net zoals alle andere mantelzorgers hebben onze mantelzorgers, naast erkenning, nood aan ondersteuning. Zorgen voor iemand met een psychische aandoening kan uitdagend zijn. Het kan sociale relaties onder druk zetten. Mantelzorg overstijgt de gewone zorg voor elkaar in duur en intensiteit. Dat kan zwaar beginnen wegen. Het is in ieders belang dat mantelzorgers hun taak kunnen blijven volhouden. Daarvoor is het noodzakelijk dat ze beroep kunnen doen op hulpmiddelen zoals premies en verlofstelsels. De checklists die daarbij horen, gaan vooral uit van fysieke noden, en hebben te weinig aandacht voor psychiatrisch leed. Op dit moment ontbreken de nodige tools om de zorglasten die psychische aandoeningen met zich meebrengen te meten.
Vandaar onze oproep voor vandaag: ken je iemand die zorgt voor een persoon met een psychische problemen: zet hem vandaag extra in de bloemetjes. En onze oproep voor morgen: laten we samen bouwen aan een samenleving waar mensen naast mensen met een psychiatrische problemen in hun kracht worden gezet en ondersteund worden.
Katrien Didden
Bestuurslid Similes
