Communiceren kun je leren
Heftige emoties vragen kalme reacties
- Psychische kwetsbaarheid brengt heftige emoties met zich mee en zorgt soms voor verdriet, woede, angst of radeloosheid.
- Een crisissituatie is meestal niet het juiste moment om een probleem te bespreken. Wacht tot de storm gaat liggen. Als de emoties hoog oplopen, is er meestal geen ruimte om echt naar elkaar te luisteren. Smeed het ijzer als het koud is en spreek af wanneer jullie het probleem wel gaan bespreken
- Een methode om de ander te helpen en zelf overeind te blijven is: ventileren, valideren, inventariseren.
Ventileren
Laat de ander eerst zijn of haar emoties ventileren, stoom afblazen. Dat haalt de ergste druk van de ketel. Wacht tot de storm gaat liggen, want heftige emoties kun je toch niet onderdrukken. Probeer de emoties niet op jezelf te betrekken. Hou afstand. Onderdruk de neiging om te sussen of advies te geven. Als je dat wel doet, komt dat over alsof je het probleem niet serieus neemt of dat je vindt dat de ander zich aanstelt.
Valideren
Erken het feit dat de ander het moeilijk heeft. Neem hem serieus, ook als je niet begrijpt waarom. Probeer je in de ander te verplaatsen en zeg dingen als: ‘Goh, wat zit je in een moeilijke situatie.’ Of: ‘In jouw plaats zou ik ook boos/verdrietig/bang zijn.
Inventariseren
Zet samen op een rijtje waardoor de ander zo van streek is geraakt en probeer oplossingen te zoeken.
Gebruik ik-boodschappen
Met ‘ik-boodschappen’ ga je alleen uit van wat jij zelf voelt, ervaart of denkt. Je geeft geen oordeel over de ander en beschuldigt niet.
- Beschrijf de situatie zonder oordeel, zo objectief en specifiek mogelijk
(‘Ik merk dat je niet luistert als ik...’)
- Geef je gevoel en mening in de ik-vorm
(‘Ik vind dat verdrietig, moeilijk, onverstandig…’)
- Trek duidelijke grenzen
(‘Ik wil graag..., ik wil niet meer dat...’) - Maak duidelijk waarom die grenzen belangrijk zijn voor jou
(‘Als ... niet meer/juist wel gebeurt, dan houd ik het langer vol.’) - Zeg welke gevolgen het gedrag van de ander voor jou heeft
(‘Ik vind het vervelend dat je je niet aan onze afspraak houdt. Ik had er een afspraak met mijn vriendin voor afgezegd.’ - Wees duidelijk en concreet
(‘Ik vind het vervelend dat je je niet aan onze afspraak houdt. Ik had er een afspraak met mijn vriendin voor afgezegd. Ik wil dat je me een dag van tevoren laat weten als je een afspraak niet kunt nakomen.’)
Ik-boodschappen hebben veel voordelen en ze zorgen voor een betere communicatie tussen de gesprekspartners.
- De ander ervaart jou als veilig, duidelijk en voorspelbaar.
- Het creëert rust en evenwicht in jezelf en bij de ander.
- Je neemt jezelf en de ander serieus.
- Je geeft de ander zijn eigen verantwoordelijkheid terug, en geeft hem of haar zo de kans om de eigen valkuilen te ontdekken en op zoek te gaan naar eigen oplossingen.
Laat OMA thuis
OMA staat voor: oordelen - meningen - adviezen.
Je familielid heeft er nood aan om begrepen te worden, niet om veroordeeld te worden. Toon dus vooral je inlevingsvermogen en probeer hem niet te beschuldigen wegens zijn misschien ongepaste gedrag. Medeleven tonen is ook communiceren. Probeer niet te ontkennen wat hij voelt of ervaart. Geef geen gratuit advies in een poging om je partner of naaste te redden. Dat lukt toch niet. Het is niet aan jou om goedbedoelde oplossingen aan te reiken. De verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en behandeling ligt nog altijd bij hem of haar.
Stel open vragen
Als je open vragen stelt, laat je de ander weten dat je hem of haar serieus neemt en respecteert. Hij zal zich dan minder snel terugtrekken of een verdedigingsmuur optrekken. Door open vragen te stellen kun je te weten komen wat er werkelijk speelt en kun je samen naar oplossingen zoeken.
Open vragen kan je niet met ja of nee beantwoorden. Zeg dus bijvoorbeeld niet: ‘Ben je weer te laat thuis!’, maar: ‘Hoe komt het dat je later thuis bent?’ Of: ‘Wat kan ik doen om je te helpen?’ – ‘Wat voel je eigenlijk als je een joint gerookt hebt?’ – ‘Op welke manier helpt het jou om alcohol te drinken?’