"Als je je kind graag ziet, dan moet je ook kunnen loslaten."
Milo, de jongste zoon van Katrien, stapte op zijn zeventiende uit het leven. "Ik wil zijn verhaal en mijn rouwproces graag delen," vertelt Katrien. "Ik heb veel gelezen over het rouwproces van andere ouders na de zelfdoding van hun kind, maar mijn eigen ervaring vond ik niet terug. Mijn rouwproces startte al tijdens zijn leven."
Moeilijke levensstart
Al vanaf de eerste dag bleek Milo 'anders' te zijn. "Ik had genoeg zelfvertrouwen als moeder," zegt Katrien, "bij mijn dochter was alles immers uitstekend verlopen. Bij Milo niet. De borstvoeding lukte niet, het slapen niet. Er was 'iets' mis."
Katrien ontwikkelt een heel hechte band met haar zoon. "De eerste jaren hing hij letterlijk constant aan mij, als een aapje," vertelt ze. Ze kreeg dan ook vaak het verwijt dat ze hem te veel verwende. "De mensen zagen een vrolijke jongen, een beetje raar en sociaal onhandig maar bovenal lief. Alleen ik heb zeventien jaar lang gezien wat er achter die façade zat."
Een buitengewone zoektocht
Na een lange zoektocht naar oorzaken en oplossingen kwam op zijn zevende de diagnose autisme spectrum stoornis (ASS).
Milo raakte vaak overprikkeld en kon dan agressief worden, hij begon wel eens met dingen te gooien. De maatschappij leek te complex voor hem. "Ik denk dat inclusief onderwijs niet altijd zo'n goed idee is," zegt Katrien. "De eerste twee jaren in een gewone basisschool verliepen heel moeilijk. Een hele dag op school was voor hem buitengewoon uitputtend."
Uiteindelijk bleek een gespecialiseerde school voor buitengewoon onderwijs de beste oplossing. "Hij functioneerde daar veel beter. De school bood hem een structuur die wij hem niet konden geven, en hij bevond zich tussen leeftijdsgenootjes die soortgelijke problemen hadden. Hij was niet meer de 'rare'."
Plek vinden in de maatschappij
Milo wilde zijn leven lang 'normaal' zijn, erbij horen. Maar hij vond zijn plek niet in de maatschappij. "Vlak voor corona zijn wij met zijn tweeën op reis gegaan naar Lapland, en daar ben ik nog steeds erg blij om. Daar kon hij zichzelf zijn. Daar vond hij rust. Alles is daar wit en stil, hij hoefde alleen maar te 'zijn'. Soms denk ik dat hij in een andere cultuur, in een ander soort maatschappij, wel had kunnen functioneren. Onze maatschappij was veel te complex voor hem."
Milo zat midden in zijn puberteit toen de corona lockdown begon. "Toen is het echt bergaf gegaan. De school sloot en hij moest van thuis uit afstandsonderwijs volgen. Zijn structuur viel weg, en via een laptop les volgen was voor hem onmogelijk."
Er volgde een periode van verschillende opnames in de psychiatrie. Die opnames waren vaak vrij positief, omdat hij binnen een ziekenhuis ook veiligheid en rust vond.
Open praten over de dood
Milo was pas zes toen hij over de dood begon te praten. 'Mama, doet dat pijn als je dood bent?' vroeg hij. "Ik heb daar altijd heel open met hem over gepraat," vertelt Katrien. "Er waren geen taboes tussen ons. In zijn laatste jaren stelde hij me vaak de vraag 'Mama, ik zou graag dood zijn, ga je dan kwaad zijn op mij?' 'Nee jongen,' zei ik dan, 'ik ga niet boos zijn maar wel heel verdrietig, ik ga je veel missen'."
Het rouwproces van Katrien startte in feite zes maanden voor zijn eigenlijke dood. "Milo heeft toen een zoveelste zelfmoordpoging ondernomen, maar deze was anders, was heftig. Dat heeft zowel hem als andere mensen fysieke en emotionele pijn opgeleverd. Ik had nooit gedacht dat hij zó ver zou gaan."
Het proces van emotioneel loslaten is op dat moment begonnen. 'Wie ben ik om u vast te houden?" dacht Katrien. "Als je je kind graag ziet, dan moet je ook kunnen loslaten."
Aanvaarding en betekenis geven
Hoewel Katrien haar leven snel terug op de rails heeft, voelt ze ook de nood om het verhaal van Milo betekenis te geven. "Eigenlijk ben ik nog steeds continu met hem bezig," zegt ze. "Maar nu is het op een rustige manier, zonder de machteloosheid en frustratie die ik tijdens zijn leven voelde".
Ze heeft zich vaak ook eenzaam gevoeld, vertelt ze. "Er waren zoveel zaken die ik voor de buitenwereld verborgen hield. Op het einde begon ik mensen zelfs opzettelijk te ontwijken, door in de supermarkt snel een andere gang in te duiken. Op zijn begrafenis heb ik dan voor de eerste keer zijn levensverhaal verteld, en dat deed deugd. Ik kreeg begrip van andere mensen."
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht op de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813, of via de website zelfmoord1813.be.
