Communiceren tijdens een crisissituatie
Een crisismoment is een stoorzender in de communicatie tussen jou en je gezinslid met een psychische kwetsbaarheid. Maar een crisissituatie vraagt ook om actie, nietsdoen is geen optie. Wat kan je doen?
Wanneer spreek je van een crisissituatie?
Een crisis is een noodsituatie, waarin veel kan misgaan.
- Door psychische problemen vormt iemand een gevaar voor zichzelf of voor anderen in zijn omgeving.
- De gevoelens van pijn, angst en depressie zijn zo intens dat iemand niet meer wil leven.
- Door een plotselinge, overweldigende gebeurtenis is iemand zo van slag dat hij zijn eigen emoties niet meer onder controle heeft.
- Het gaat al een tijdje niet goed en nu zie je dat de problemen opeens veel erger worden.
Hulp zoeken
- Aarzel niet om hulp in te roepen.
- Ga na of er een crisisplan of crisiskaart is. Neem contact op met de persoon of instantie die daarin vermeld wordt, of met de huisarts of de behandelaar.
- Bel bij gevaar noodnummer 112.
- Breng jezelf in veiligheid als dat nodig is.
Wat kun je zelf doen?
- Probeer kalm te blijven en rust uit te stralen.
- Oordeel niet en toon interesse. Vraag naar wat je naaste meemaakt en waar hij last van heeft. Leef mee en toon empathie en begrip. Vraag bijvoorbeeld: wat kan ik voor je doen?
- Neem iemands emoties en gevoelens serieus. Ook als je ze niet begrijpt.
- Blijf in de buurt.
- Stel grenzen. Maak duidelijk wat jij kan doen en waar externe hulp voor nodig is.
- Gebruik de informatie uit de crisiskaart.
Wat doe je beter niet?
- Pushen, aandringen, beschuldigen.
- De problemen wegwuiven of ontkennen.
- Ompraten, overtuigen of chanteren.
- Meegaan in manipulatief gedrag.
- Is de persoon in crisis onder invloed van drank of drugs? Ga dan pas later met elkaar in gesprek, want alcohol en cannabis kunnen iemands stemming beïnvloeden.
De crisiskaart
In de geestelijke gezondheidszorg wordt meer en meer met een crisisplan en de crisiskaart gewerkt, ook in de ziekenhuizen. De crisiskaart is een kleine infofiche met het formaat van een bankkaart. Ze kan makkelijk bewaard worden in de portefeuille. Op de kaart staat aangegeven wat er moet gebeuren tijdens een crisis. Dat is belangrijke informatie als er geen familie of naasten in de buurt zijn en als de persoon in crisis niet zelf om hulp kan vragen. Hulp kan sneller ingezet worden als de hulpverlener en de omgeving meteen de juiste gegevens hebben.
Waarom?
Wat moeten omstanders doen als iemand in crisis niet meer zelf hulp kan vragen? De crisiskaart maakt zo de samenwerking makkelijker tussen politie, sociaal netwerk, hulpverleners, crisisdienst, huisarts en directe omgeving. Samen met een hulpverlener en idealiter ook familie maakt de persoon met een psychische kwetsbaarheid een crisisplan waarin wordt beschreven wat belangrijk is in geval van een (psychische) crisis.
Welke informatie?
Op een crisiskaart worden persoonlijke gegevens genoteerd. Maar ook:
- Vertrouwenspersonen
- Medicijngebruik
- Diagnose of omschrijving van een crisissituatie
- Afspraken met de huisarts of de behandelaar
- Wensen
- Praktische informatie, zoals huisdieren die verzorging nodig hebben.